W dniu 07.05.2021 r. zapadła uchwała Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 6/21, w której stwierdzono, że: kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna. SN wprowadził teorię bezskuteczności zawieszonej umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą. Co ona oznacza w praktyce?
Teoria bezskuteczności zawieszonej
W uzasadnieniu uchwały Sąd wskazał m. in., że: wystąpienie przez konsumenta z żądaniem restytucyjnym opartym na twierdzeniu o całkowitej i trwałej bezskuteczności (nieważności) umowy kredytu nie może być uznane za równoznaczne z zakończeniem stanu bezskuteczności zawieszonej tej umowy, jeżeli nie towarzyszy mu wyraźne oświadczenie konsumenta, potwierdzające otrzymanie wyczerpującej informacji. Oczywiście w toku postępowania sądowego brak takiego oświadczenia może być substytuowany przez uczynienie zadość obowiązkowi informacyjnemu przez sąd, a podtrzymanie żądania restytucyjnego przez konsumenta – po uzyskaniu stosownej informacji – będzie równoznaczne z odmową potwierdzenia klauzuli i (ewentualnie) ze sprzeciwem co do udzielenia mu ochrony przed konsekwencjami całkowitej i trwałej bezskuteczności (nieważności) umowy.
W praktyce powyższe oznacza, że umowa kredytu waloryzowanego walutą obcą pozostaje zasadniczo ważna i skuteczna, pomimo zawartych w niej klauzul niedozwolonych. Stanie się ona bezskuteczna lub nieważna dopiero jeśli konsument, zaznajomiony ze konsekwencjami unieważnienia umowy, złoży bankowi żądanie restytucyjnym oparte na twierdzeniu o całkowitej i trwałej bezskuteczności (nieważności) umowy kredytu (np. przez złożenie pozwu o stwierdzenie nieważności umowy kredytu po uprzednim uzyskaniu wyczerpującej informacji o skutkach nieważności od profesjonalnego pełnomocnika).
Przedawnienie przy teorii bezskuteczności zawieszonej
Co istotne, od momentu, od którego umowa jest bezskuteczna lub nieważna, zaczyna biec okres przedawnienia banku o zwrot kapitału. Okres ten wynosi 3 lata. Z tego względu może się okazać, że jeśli kredytobiorca odpowiednio wcześnie wystąpił z powództwem o unieważnienie umowy kredytu, a bank nie podejmie następnie żadnych czynności w celu przerwania biegu przedawnienia, to roszczenie banku o zwrot kapitału może być już przedawnione.
Przykład:
Kredytobiorca w 2017 r. wystąpił do Sądu z pozwem przeciwko bankowi o stwierdzenie nieważności umowy kredytu za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika. Konsument wówczas otrzymał od prawnika wyczerpującą informację o skutkach nieważności. W 2021 r. bank wystąpił do Sądu z pozwem o zwrot kapitału z tej umowy przeciwko kredytobiorcy. Wcześniej bank nie podjął żadnych czynności w celu przerwania biegu terminu przedawnienia. Zgodnie z teorią bezskuteczności zawieszonej żądanie banku jest już przedawnione i powinno być przez Sąd oddalone.
Krytyka teorii bezskuteczności zawieszonej
Teoria bezskuteczności zawieszonej wygłoszona przez Sąd Najwyższy w powyższej uchwale spotkała się z licznymi głosami krytyki zarówno ze strony innych Sądów, jak i środowiska prawniczego.
W uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20.10.2021 r., sygn. I ACa 155/21, Sąd uznał za nietrafne wywody uzasadnienia uchwały III CZP 6/21 w zakresie, w jakim wypaczają one ustalony w orzecznictwie TSUE cel obowiązku informacyjnego sądu wobec konsumenta, zmierzając do uzależnienia od tej czynności sądu skuteczności działań konsumenta zmierzających do uzyskania należnej mu ochrony.
Obecnie ciężko stwierdzić, jakie zastosowanie będzie mieć teoria bezskuteczności zawieszonej zaprezentowana w uchwale Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 6/21. Należy z ostrożnością podchodzić do tez wywiedzionych przez Sąd w uzasadnieniu tego orzeczenia. Niemniej jednak z drugiej strony zauważyć należy, że sentencja uchwały ma moc zasady prawnej (nie licząc uzasadnienia).
Dodam, że podejmuję się pomocy prawnej osobom, które zaciągnęły kredyt waloryzowany w walucie obcej. Pomagam osobom fizycznym, które zawarły umowę kredytu powiązaną z kursem franka szwajcarskiego (denominowany lub indeksowany) i innych walut obcych. W zależności od przypadku istnieje możliwość unieważnienia umowy, odzyskania nadpłaconych rat, ustalenia dalszej spłaty po kursie uruchomienia, zwrotu kwoty wpłaconych tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a także wypracowania innych korzystnych rozwiązań. Więcej informacji znajdziecie Państwo pod adresem: https://skilex.com.pl/pomoc-frankowiczom/.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
