Zdarza się, że dłużnik w celu ukrycia swojego majątku przed egzekucją wyzbywa się go na rzecz osoby trzeciej. Powyższe utrudnia sytuację wierzyciela, który nie może zaspokoić swojej wierzytelności, a egzekucja jest bezskuteczna. W takim wypadku ratunkiem dla wierzyciela jest skarga paulińska. Czym ona jest?
Definicja skargi pauliańskiej
Skarga pauliańska została uregulowana w art. 527 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z § 1 tego artykułu: gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
Skarga pauliańska jest rodzajem pozwu, który składa się w sądzie. Istotą skargi pauliańskiej jest możliwość uznania przez sąd określonej czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Jeśli zapadnie wyrok uwzględniający skargę pauliańską, to wierzyciel może prowadzić egzekucją z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika (np. na podstawie darowizny domu na rzecz dziecka) albo do niego nie weszły (np. przez odrzucenie wartościowego spadku po krewnym).
Skarga pauliańska – przesłanki
Do uwzględnienia skargi pauliańskiej konieczne jest spełnienie następujących przesłanek:
1) dokonanie czynności prawnej przez dłużnika (np. darowizna nieruchomości);
2) czynność prawna dokonana przez dłużnika doprowadziła do pokrzywdzenia wierzyciela – wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności;
3) osoba trzecia uzyskała na skutek tej czynności korzyść majątkową,
4) dłużnik był świadomy pokrzywdzenia wierzyciela,
5) osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową, o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć o tym, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia swojego wierzyciela.
Ww. przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. Ostatnia z przesłanek jest najtrudniejsza do spełnienia, jednak domniemania określone w art. 527 § 3 i 4 Kodeksu cywilnego ułatwiają jej wykazanie.
Skarga pauliańska – domniemania
Warto zaznaczyć, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Stosunek bliskości może wynikać z powiązań rodzinnych, przyjaźni, koleżeństwa, znajomości, czy nawet wspólnych interesów osobistych czy majątkowych.
Ponadto jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Powyższy przypadek dotyczy przedsiębiorców i ma zastosowanie w trakcie trwania stałych stosunków gospodarczych.
Korzyść majątkowa uzyskana bezpłatnie
Należy również podkreślić, ż jeśli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Ten wyjątek będzie miał zastosowanie do czynności prawnych dokonanych pod tytułem darmym (np. darowizna), ale również do innych umów, na podstawie których osoba trzecia uzyskuje bezpłatnie korzyść majątkową.
Termin
Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności. Aby termin został zachowany należy w tym okresie złożyć pozew do sądu.
Jeśli potrzebujesz pomocy profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu egzekucyjnym, to chętnie Ci pomogę w ochronie Twoich interesów. Więcej informacji o zakresie moich usług w sprawach cywilnych znajdziecie Państwo pod adresem: https://skilex.com.pl/prawo-cywilne/
